“Şirket yönetiminde en kritik adımlar, hedeflerin oluşturulması ve bu doğrultuda aksiyon planlarının geliştirilmesidir.”
George T. Doran
Hedeflerimizi tanımlamak ve belirli çerçevede ifade etmek için raporlar, scorecard’lar, KPI’lar ve daha birçok terim kullanıyoruz. Veri sistemlerinin ve analiz araçlarının üstel olarak geliştiği, verinin adeta yeni petrol olarak görüldüğü günümüzde, hedefler de giderek daha ölçülebilir hale geliyor. Ancak, hedef belirlemede ne kadar başarılıyız? Başarıyı nasıl sayısallaştırıyor ve nasıl değerlendiriyoruz?
Diğer yandan, teknolojinin gelişimi metrikler oluşturmayı, takibini ve otomatikleştirmeyi önemli ölçüde kolaylaştırıyor ancak karmaşıklığa da yeni bir katman ekliyor. Şöyle ki, organizasyonunuza on binlerce metrik eklemeniz mümkün ve teknolojik açıdan on yıl öncesine oranla oldukça zahmetsiz. Peki hangi metrikleri hangi kriterlere göre seçmek daha doğru olur?
Bu soruların yanıtları, şirket kültüründen sektöre, pazardan makro etkilere ve daha pek çok faktöre göre değişebilir. Ancak, hedefleri ölçmek ve değerlendirmek için kullanılabilecek, aynı zamanda değişen koşullara göre özelleştirilebilecek kriterler, iş dünyasında elimizi güçlendiren önemli bir araç haline gelebiliyor.
SMART Kriterlerinin Tarihçesi
SMART, George T. Doran tarafından 1981 yılında Management Review’da yayınlanan “There’s a S.M.A.R.T. way to write management’s goals and objectives” adlı makalesinde kullanılan bir kısaltmadır. Yönetim sistemleri için, net hedefler koyulurken dikkat edilmesi gereken unsurları bir şablon halinde ele alır.
SMART Açılımı
SMART, hedefler konulurken göz önünde bulundurulması önerilen 5 kriterin baş harflerinden oluşur:
- Spesific: Geliştirmek için spesifik alan belirle. Örneğin “sosyal medya performansını geliştirelim” spesifik bir hedef değilken “yeni lansmana kadar sosyal medya takipçi sayısını %20 arttıralım” daha spesifik bir hedeftir.
- Measurable: Gelişim, sayısal olarak ölçülebilir olsun ya da sayısal bilgiye dönüştürmek için öneride bulun. Örneğin, web sitesinden gelen müşteri dönüşüm oranını %6’dan %9’a çıkarmayı hedeflemek, açıkça ölçülebilir bir hedeftir. Ancak bazı konuları ölçmek daha zor. Diyelim ki, çalışan memnuniyetini artırmak gibi bir hedef belirlemek istiyorsunuz. Bu tür bir konuyu ölçülebilir hale getirmek için somut adımlar tanımlanabilir. Örneğin, her ayın ilk günü çalışan memnuniyet anketlerini değerlendirerek bu hedefi düzenli olarak takip edebilirsiniz.
- Assignable: Kimin yapacağını tanımla. Hedeflerin bir kişiye, ekibe, departmana tanımlanması sorumluluk karmaşasını engeller. Pazarlama departmanı, sosyal medya reklamlarını optimize ederek %15 daha fazla trafik sağlayacak dendiğinde hangi ekibin yapacağı belirlenmiş olur.
- Realistic: Eldeki kaynakları kullanarak elde edilebilecek gerçekçi sonuçlara odaklan. Örneğin “bir ayda gelirleri ikiye katlayalım” çoğu durumda gerçekçi bir hedef değilken “Önümüzdeki çeyrekte, mevcut kaynaklarımızla, en büyük sorunların bulunduğu 3 unsuru kontrol altına alarak %10 kar artışı sağlayacağız” daha gerçekçi bir hedeftir.
- Time Related: Sonuçlara tam olarak ne zaman ulaşılacağını belirle. Örneğin “üçüncü çeyrekte üç yeni müşteriyle uzun vadeli sözleşme imzalayacağız” zaman sınırı olan bir hedeftir.
Varyasyonlar
Zaman içerisinde farklı yazarlar tarafından eklemeler yapılarak genişletilmiştir. Birkaç örnek ve eklenen yeni kriterler:
- SMARTER: Evaluate (Değerlendirmeye al) ve Review (İncele)
- SMARRT: Relevance (Alakalı, bütünün parçası)
- SMARTTA: Trackable (İzlenebilir) ve Aggreed (Kabul edilen)
SMART, rapor sistemleri oluşturulurken ve KPI’lar belirlenirken de kullanılabilecek kriterler için güzel bir örnek oluşturuyor. Aşağıda linklerini bulabileceğimiz yazılarımız için de devam niteliğinde değerlendirilebilir:
KPI Nedir? KPI Stratejisine Giriş
Balanced Scorecard : Rapor ve KPI Sistemi İçin Zamansız Bir Klasik
Sonuç
Sonuç olarak, iş dünyasında hedef belirlemek, yalnızca bir yön çizmekten çok daha fazlasıdır. Hedeflerin açık, ölçülebilir, ulaşılabilir, ilgili ve zaman sınırlı olması, başarıya giden yolda sağlam bir temel oluşturur. SMART kriterleri, bu süreci yapılandırarak hedeflerinizi gerçeğe dönüştürmek için güzel bir framework sunuyor.
Unutmayalım ki her iş, her sektör ve her ekip farklıdır. Bu nedenle, SMART kriterlerini kendi ihtiyaçlarınıza göre özelleştirmek, başarıya bir adım daha yaklaşmanıza yardımcı olabilir. Verinin gücünü kullanarak net ve etkili hedefler belirlediğinizde, hem ekiplerinizi motive eder hem de stratejik bir fark yaratabilirsiniz.
Artık hedeflerinizi daha SMART hale getirme zamanı! 😊